Οι κίνδυνοι από τα ζώα και τα έντομα στην Πάρνηθα, προφυλάξεις

    Σας προτρέπουμε να διαβάσετε το παρακάτω άρθρο - ενημερωτικού και συμβουλευτικού χαρακτήρα - από το parnitha.blogspot.gr

που αφορά τα είδη της πανίδας στην Πάρνηθα, τις τρέχουσες συνθήκες που επικρατούν και τα μέτρα προφύλαξης που πρέπει να λαμβάνει ο κάθε περιπατητής, ποδηλάτης ακόμα και οι οικογενειάρχες με παιδιά που συχνά αποδρούν στο βουνό ώστε να σέβονται και να μη διαταράσσουν τη φυσική ηρεμία του ζωικού βασιλείου, να απολαμβάνουν το τοπίο και παράλληλα να είναι ασφαλείς.

 

► Η Πάρνηθα έχει πλέον υπερπληθυσμό ελαφιών.  Γνωστό αυτό.  Λίγα χρόνια πριν υπολόγιζαν κάτι εκρηκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, και τώρα, είμαστε στο σημείο που το βλέπουμε στην πράξη.

► Εκείνο που δεν είναι ευρέως γνωστό, είναι ο επίσης αυξανόμενος υπερπληθυσμός αγριόχοιρων.  Έχουν ανασκάψει τα πάντα.  Σε βαθμό που τα μη σημασμένα μονοπάτια, άρα μη ακολουθούμενα συχνά από τους ευκαιριακούς επισκέπτες της Πάρνηθας που είναι η πλειοψηφία στο βουνό, διακόπτονται σε πολλά σημεία από τα σκαψίματα αφού δεν πατιούνται συχνά ώστε να συντηρούνται.

    Ευτυχώς τα αγριογούρουνα σκάβουν συνήθως στο πάνω πρανές, και κάποιες φορές στην επιφάνεια του μονοπατιού, και έτσι δεν επηρεάζεται σημαντικά το ανάγλυφο της χάραξης, αλλά στα σημεία που διέρχεται από ξέφωτα το μονοπάτι χάνεται τελείως.

    Στα ξέφωτα η έκταση των συστηματικών σκαψιμάτων μπορεί να είναι ακόμη και ένα τέταρτο του στρέμματος.  Στην περίπτωση αυτή, πρέπει ή να θυμάσαι που θα ξαναβρείς το μονοπάτι πιο πέρα ή να μελετήσεις το χάρτη και άλλα βοηθήματα για να βρεις τη συνέχεια με ασφάλεια.

     Όσον αφορά τις συναπαντήσεις μας

     με τα άγρια ζώα στην Πάρνηθα, κυρίως ελάφια και αγριογούρουνα, έχουν υπάρξει διάφορα, όμορφα, ευτράπελα, ή και προβλήματα, και ίσως γράψω κάτι εξιστορώντας κάποιες φάσεις.  Εκείνο που θέλω να πω τώρα είναι οι κίνδυνοι για τον οδοιπόρο.

     Στην ανατολική Πάρνηθα, που δέχεται και το μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών, οι κίνδυνοι είναι κάπως μικρότεροι.  Γιατί από τις συχνές διελεύσεις αλλά και το θόρυβο, από παιδιά, πάρτι, παρέες που κάνουν πικ-νικ, πολλούς ποδηλάτες, κ.λπ.,  τα άγρια ζώα εκεί είναι σε μικρότερους πληθυσμούς αλλά και αποφεύγουν τις γραμμές συχνής διέλευσης και όχλησης.

     Επιπλέον, η ανατολική Πάρνηθα έχει πληγεί πολύ λιγότερο από τη φωτιά με αποτέλεσμα οτι οι πληθυσμοί δεν αναγκάζονται να συγκεντρώνονται προς τις εναπομείνασες λωρίδες του δάσους ή και προς τους πρόποδες ακόμη, οι δε θαμνώδεις περιοχές που καταλαμβάνουν την αναγέννηση είναι λιγότερες.

     Οσο προχωράμε προς τη δυτική Πάρνηθα, σταδιακά από την κεντρική ακόμη, αυξάνονται όλο και περισσότερο τα σκαψίματα των αγριόχοιρων, οι κοπριές των ελαφιών, και οι μυρωδιές που δείχνουν ότι κάπου εκεί κοντά μας υπάρχουν ζώα.

     Τα άγρια ζώα αυτών των ειδών δεν επιτίθενται από μόνα τους.

► Ο κίνδυνος για τον πεζοπόρο, ή τον δρομέα, ή τον ποδηλάτη, είναι κυρίως όταν είναι μόνος του και δεν κάνει αρκετό θόρυβο, ή ακόμη και για μικρές ομάδες 2-3 ατόμων, με αποτέλεσμα σε κάποια γυρίσματα των μονοπατιών, και των χωματόδρομων, να ξαφνιάζονται τα ζώα που βόσκουν με πιθανότητες να φοβηθούν και να επιτεθούν.

     Η πολύ σπάνια επίθεση από ελάφια, μπορεί να γίνει από τα αρσενικά.

     Η επίθεση είναι περισσότερο πιθανή από αγριόχοιρους, και περισσότερο όταν έχουν μικρά.  Η αντιμετώπιση των αγριόχοιρων είναι ακόμη δυσκολότερη όταν επιτίθενται ομαδικά, κάτι που είναι πιο πιθανό.

     Μεγαλύτερη προσοχή χρειάζεται καθημερινές, ή και ορισμένα Σάββατα ανάλογα την περιοχή και την ώρα (πχ πολύ πρωί), όταν δεν υπάρχει σημαντική παρουσία από άλλους διερχόμενους στην περιοχή και τα ζώα απλώνονται στις βοσκές τους χωρίς πολλές προφυλάξεις.

 

     Θεωρητικά, το πρώτο που πρέπει να κάνει κάποιος είναι άμεσα :

1. να βγεί 1μ-2μ εκτός μονοπατιού ανάμεσα σε εμπόδια, ώστε είτε να ανακόψει την ορμή της πρώτης επίθεσης είτε να δώσει χώρο στα ζώα αν ψάχνουν απλώς μια πανικόβλητη διέξοδο μέσω του μονοπατιού, και
2. να ανέβει ψηλότερα περίπου 1μ σε κάποιο βράχο ή δέντρο.

     Όσον αφορά τα δέντρα της Πάρνηθας αυτό είναι κάπως δύσκολο γιατί συνήθως δεν προσφέρονται για γρήγορη αναρρίχηση, πιο πρόσφορη είναι η άμεση άνοδος σε παρακείμενους βράχους.  Μισό με ένα μέτρο είναι αρκετό.

     Στον τομέα της πρόληψης, που είναι πάντα καλύτερη από τη... θεραπεία, τα μέτρα για τον οδοιπόρο είναι:

• Να μην κινείται μόνος, και πολύ περισσότερο σε περιοχές ή ημέρες που δεν υπάρχουν συχνές διελεύσεις οδοιπόρων.
• Να έχει ένα ραβδί ή μπατόν σαν ένα ελάχιστο μέσο προστασίας.
• Να κάνει θόρυβο, και επιπλέον, να προσέχει στα γυρίσματα των μονοπατιών και των δρόμων.

    Όσον αφορά συσκευές τεχνητού θορύβου, υπάρχουν για παράδειγμα τα ειδικά κουδουνάκια που κρεμιούνται στο σακίδιο σε περιοχές με αρκούδες, αλλά η χρήση τους σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον προϋποθέτει τα συμπεράσματα κάποιας αντίστοιχης μελέτης, και επιπλέον, δεν ξέρω αν τέτοιοι θόρυβοι αρμόζουν σε οικοσυστήματα όπως της Πάρνηθας.

• Να προσέχει για χαρακτηριστικές μυρωδιές.  Όταν συναντά τέτοιες πρέπει να σταματά για λίγο, και πάλι να κάνει θόρυβο.  Η μυρωδιά κοπριάς, είναι κυρίως από ελάφια.  Ενώ μια σχεδόν ανεπαίσθητη μυρωδιά, που μοιάζει σαν από κοπριά μαζί με ούρα ή ιδρώτα, είναι από αγριογούρουνα.
• Να συνηθίσει, όσο κινείται, να ελέγχει γύρω του για σημεία που προσφέρονται για ένα πρόχειρο άμεσο σκαρφάλωμα μισού έως ενός μέτρου περίπου.  Εναλλακτικά, αν δεν υπάρχει κάτι ή δεν προλαβαίνει, να τοποθετείται άμεσα πίσω από κάποιο εμπόδιο.
• Να έχει στο νου του οτι τα ζώα αυτά επιτίθενται μόνο όταν τρομάζουν από μια ξαφνική παρουσία κοντά τους και φοβούνται.  Πολύ περισσότερο τις εποχές που έχουν μικρά.

 ► Έχουμε και, επισήμως πλέον από τέλη 2015, λύκους στην Πάρνηθα.

► Υπάρχουν κάποιοι αίγαγροι, αλλά δεν είναι επικίνδυνοι.  Λόγω των δυνατοτήτων τους απομακρύνονται εύκολα χωρίς να νιώθουν εγκλωβισμένοι.

     Απαντώνται στη δυτική Πάρνηθα, μερικοί στη νότια, ίσως δεν υπάρχουν στην ανατολική εκτός από το Φλαμπούρι, τριγύρω από ορθοπλαγιές (γκρεμούς) όταν βγαίνουν για να βοσκήσουν σε πιο άνετο έδαφος.

► Επίσης, σαφώς τα άρρωστα ζώα οποιουδήποτε είδους μπορεί να γίνουν επικίνδυνα, όπως και ο άνθρωπος.  Ενώ συνήθως γίνονται αντιληπτά από την συμπεριφορά τους, μερικές φορές μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά κάνωντας έφοδο, π.χ. μια αλεπού που έχει λύσσα.

     Η λύσσα είναι σπάνια ή απίθανη περίπτωση πλέον σε ελληνικό έδαφος, αλλά αναφέρω όλες τις περιπτώσεις για την πληρότητα της καταγραφής.

     Όσον αφορά τις μολύνσεις στον άνθρωπο από τα ζώα της περιοχής:

► Αυτές μεταδίδονται με δύο τρόπους:  Είτε στην κατανάλωση φρούτων, χορταρικών, πόση νερού από τις πηγές ή τα πηγάδια, είτε στην επαφή με τη βλάστηση επίγεια ή υπέργεια στα σημεία που συχνάζουν περισσότερο.

     Στην πρώτη περίπτωση, αυτά είναι γνωστά θέματα, αν π.χ. μαζεύουμε χόρτα (απαγορεύεται μέσα στον εθνικό δρυμό), τα πλένουμε πολύ καλά και τα βράζουμε επίσης καλά (το λιγότερο 12 λεπτά διάρκεια βρασμού). 

     Αν το είδος της τροφής δεν αντέχει σε βρασμό, πρέπει τουλάχιστον το πλύσιμο να έχει γίνει με σαπούνι, π.χ. σαπούνι για πιάτα γιατί διαχέεται εύκολα και ξεπλένεται εύκολα, και φυσικά να ακολουθήσει καλό ξέπλυμα γιατί αλλιώς η αποφυγή του ενός προβλήματος θα δημιουργήσει άλλο πρόβλημα.

     Τελικά η λύση ίσως είναι η αποφυγή κατανάλωσης οποιασδήποτε μη καλλιεργημένης τροφής από την περιοχή, αλλά αυτό είναι δική σας επιλογή.

     Ειδικότερα για το νερό, οι περισσότερες χτιστές πηγές της Πάρνηθας, δυστυχώς, έχουν μια κατασκευαστική ιδιομορφία με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να παίρνουν νερό, υποχρεωτικά, από την εκροή της ποτίστρας στην οποία πίνουν τα ζώα.

     Όσον αφορά τους ελέγχους καταλληλότητας στις πηγές της Πάρνηθας, γίνονται ανά διαστήματα, αλλά δεν ξέρουμε τι κάνει όποιος είναι υπεύθυνος για την αξιοποίηση των όποιων ευρημάτων.  Π.χ. δεν θα δείτε σε καμμία ακατάλληλη πηγή σχετική πινακίδα περι ακαταλληλότητας του νερού.

     Έντομα και ζωύφια

► Στην περίπτωση της επαφής με την βλάστηση στην Πάρνηθα, τα έντομα και ζωύφια που αφορούν αυτές τις περιπτώσεις είναι αρκετά επικίνδυνα για διάφορες μολύνσεις, και μάλιστα τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα έχει οξυνθεί περισσότερο.  Η τυπικά κρίσιμη περίοδος είναι από μέσα Απριλίου μέχρι μέσα ή τέλη Σεπτεμβρίου ανάλογα τον καιρό, αλλά η κατάσταση στην πράξη έχει ξεφύγει, με σοβαρά περιστατικά ακόμη και τον Μάρτιο ή τον Φεβρουάριο που χρειάζονται επίσκεψη σε γιατρό.

     Προσωπικά, το προηγούμενο εξάμηνο αναγκάστηκα μια φορά να πάω ακόμη και στα δερματολογικά επείγοντα του Συγγρού.  Κάτι που είναι σημαντικό και στατιστικά, αφού υποτίθεται μετά από τόσα χρόνια κινούμαι στο βουνό με συγκεκριμένες συνήθειες και προφυλάξεις.

► Στην υπέργεια βλάστηση το πρόβλημα είναι κυρίως στα σημεία που αυτή περιορίζει το πλάτος του μονοπατιού.

     Η βλάστηση στα σημεία αυτά τρίβεται στα διερχόμενα ζώα και χρησιμεύει σαν πεδίο ανταλλαγής, δηλαδή τα ζώα αφήνουν σε αυτήν ζωύφια, και επίσης, είναι ακριβώς τα σημεία όπου ζωύφια και έντομα επιλέγουν να περιμένουν τον επόμενο ξενιστή τους, άνθρωπο ή ζώο.  Μια λύση, στα στενά από τη βλάστηση περάσματα στο μονοπάτι, είναι να χρησιμοποιούμε τα μπατόν για να την κρατάμε σε απόσταση, και φυσικά η διέλευση με προσοχή.  Μια ακόμη πρόληψη είναι το να μην χτυπάμε τη βλάστηση, κλαδιά κλπ, πχ παίζοντας.

► Η άλλη υποπερίπτωση είναι η επίγεια βλάστηση, π.χ. τα χόρτα και οι έρποντες θάμνοι.

     Εδώ, έχει σημασία που κάθεται κάποιος, πως κάθεται, με ποια μέσα κάθεται.  Κατα προτίμηση πρέπει να κάθεται σε βράχους ή ψηλές πέτρες, που δεν στεφανώνονται στη βάση από πολλά ή πυκνά χόρτα, αλλά και πάλι το ρίσκο υπάρχει πάντα.

     Μια από τις λύσεις, ειδικά στις μεγαλύτερες και κοπιαστικές πορείες, είναι η χρήση αιώρας τσέπης, όχι μόνο για να ξαπλώνουμε αλλά και για να καθόμαστε.

     Μια ακόμη ειδική περίπτωση στην επίγεια ή έρπουσα βλάστηση, στην οποία χρειάζεται αποφυγή επαφής, είναι στα ανοιχτά μέρη και μικρά λιβάδια που παλιά ήταν στάνες ή σημεία προσωρινού σταυλίσματος.

     Αυτά τα βρίσκουμε περισσότερο στη δυτική Πάρνηθα, πχ κοντά στη Λάκκα Ηλιού, στην Αγ.Παρασκευή στο Ρουμάνι, στο Ταμίλθι, και άλλες τριγύρω περιοχές γιατί η κτηνοτροφία σε αυτές είχε διατηρηθεί περισσότερο. 

     Κάπως λιγότερο στην ανατολική ή βόρεια Πάρνηθα, π.χ. στο Λοιμικό, στα πέριξ στην περιοχή της Ντράσιζας, στο Σαλονίκι, όπου η κτηνοτροφία εκεί έχει σταματήσει από πιο παλιά.

     Τώρα πλέον, τα ίδια αυτά σημεία, έχουν περίπου την ίδια χρήση και από τα άγρια ζώα της Πάρνηθας.  Επίσης, στις περιοχές αυτές πρέπει να αποφεύγεται και η στάση για πολύ ώρα.

     Μετά τα παραπάνω, θα νομίζετε ότι τουλάχιστον αν δε τριφτείτε ή δεν κάτσετε πουθενά, ότι είστε ασφαλείς.  Αυτά ήταν... last year...

     Τώρα πλέον υπάρχει και ένα είδος μύγας, που δεν γνωρίζω πως λέγεται.  Εντελώς μαύρη, και χνουδωτή, στο μέγεθος και το σχήμα καρπουζόσπορου, που απογειώνεται και κάθεται επάνω σου με άλματα τόσο γρήγορα και μαλακά που δεν την καταλαβαίνεις αν δεν την δεις, είναι αθόρυβη σαν φαντομάς. 

     Δημιουργεί πολύ σοβαρούς τοπικούς ερεθισμούς, που συνήθως έχουν και άσχημη εξέλιξη.

• Κολλάει στον ξενιστή ακόμη και στην απλή διέλευση του από την περιοχή της.
• Η εποχή που εγώ την έχω παρατηρήσει είναι από τέλη Άνοιξης μέχρι μέσα Φθινοπώρου.
• Είναι τόσο επιδέξια που την καταλαβαίνεις μόνο από τον έντονο ερεθισμό που σου δημιουργεί σε διάφορα σημεία, σπάνια την αντιλαμβάνεσαι όταν είναι κολλημένη πάνω σου, και απαλάσσεσαι από αυτήν μόνο με πλύσιμο με άφθονο νερό σε όλο το σώμα και το κεφάλι.  Γιατί αλλάζει αστραπιαία θέσεις και επανέρχεται στο ίδιο άτομο, ακόμη και αν πετάξει πολύ μακριά.
• Συνήθως μπαίνει από τα μπατζάκια του παντελονιού χαμηλά, αν δεν φοράμε γκέτες τρεξίματος ή πεζοπορίας, χωρίς να αποκλείεται η είσοδος και από άλλα σημεία στα ρούχα.
• Το ευτυχές είναι ότι ζει σε συγκεκριμένα σημεία από τα οποία δεν απομακρύνεται εκτός και φορτωθεί σε κάποιον ξενιστή, και έτσι μπορούμε να την αποφύγουμε αρκετά. Τα σημεία αυτά είναι μικρές περιοχές πυκνά στρωμένες με υλικό και μικρά κομμάτια από σήψη και αποσάθρωση ξύλων και πεσμένων κορμών, ενώ σπανιότερα περιφέρεται και στις άμεσες περιοχές δίπλα σε αυτά τα σημεία.

► Όσον αφορά τους θερμούς μήνες στο βουνό, δηλαδή από Απρίλιο μέχρι και Οκτώβριο:

     Παρά τα γενικώς ορθά λεγόμενα, ειδικά στο βουνό τις ζεστές εποχές ουδέποτε φοράμε οτιδήποτε άσπρο, ούτε καν μικρής έκτασης όπως είναι οι κάλτσες και τα καπέλα.

     Η αιτία είναι ακριβώς τα έντομα, όλα τα έντομα, ακόμη και οι κάμπιες, που τρελαίνονται να προσγειώνονται σε οτιδήποτε είναι έντονα ανοιχτόχρωμο, και ακόμη περισσότερο όταν είναι λευκό.   Από προσωπική παρατήρηση θα μπορούσα να πω ότι, ίσως, τα έντομα προσπαθούν και να διεκδικήσουν αυτή την περιοχή με τσιμπήματα και άλλα ωραία.

► Τελευταία περίπτωση, που αφορά τα έντομα είτε στη βλάστηση είτε ιπτάμενα σε ειδικές περιοχές, είναι κοντά στον πυθμένα ή στην όχθη στα ρέματα και τα φαράγγια στα σημεία που, είτε δεν τα βλέπει πολύ το φως του ήλιου είτε είναι στενά με τοπογεωγραφία τέτοια, που συνήθως δεν έχουν σοβαρή ροή ανέμου, π.χ. τρανό παράδειγμα το ρέμα της Μποντιάς.

► Στο εμπόριο υπάρχουν σπρέι, λάδια, και γαλακτώματα, μερικά είναι από φυτικές ύλες, για την αποφυγή εντόμων.  Όμως χρειάζεται προσοχή στο αν το είδος κάθε σκευάσματος είναι επαρκές στην απόδοση ή κατάλληλο για χρήση σε σωματική δραστηριότητα."

Πηγή: Savvas Hiker - parnitha.blogspot.gr